Choroby powiek – objawy i leczenie chorób powiek

Główną funkcją powiek jest ochrona delikatnych oczu przed uszkodzeniami i zanieczyszczeniami. Jednak budowa samych powiek nie zabezpiecza ich w pełni. Błona śluzowa pokrywająca je od strony kontaktującej z okiem jest stale narażona na infekcje lub zetknięcie z ciałem obcym, które mogło dostać się do oka. Uszkodzenia powiek objawiają się w podobny sposób co schorzenia oczu i właśnie dlatego są z nimi często mylone. Do najczęściej wymienianych przez pacjentów dolegliwości zalicza się nadmierne łzawienie, opuchliznę i pieczenie okolic oka. 

Budowa i funkcje powiek

Powieki zbudowane są z cienkiego fałdu skóry, który od zewnętrznej strony pokryty jest typowym naskórkiem – podobnym do tego, który pokrywa resztę twarzy. Od strony wewnętrznej – tej, która ma bezpośredni kontakt z okiem – pokryta jest cienką i stale wilgotną błoną śluzową. Błona ta zmniejsza tarcie między powieką a okiem w trakcie mrugania. Dodatkowo jest ona na tyle miękka, że w przypadku dostania się ciała obcego nie dociska ona go do oka i nie zwiększa uszkodzeń.

W obrębie powieki – zarówno po stronie zewnętrznej jak i wewnętrznej – znajdują się liczne gruczoły, które umożliwiają utrzymanie oka w stanie stale nawilżonym. Na skórze pokrywającej je od zewnątrz obecne są gruczoły łojowe zapobiegające przesuszaniu również tej części powiek. Granica powiek pokryta jest pasmem rzęs, które stanowią dodatkową barierę chroniącą oko przed ciałami obcymi. Skomplikowana budowa i liczne funkcje ochronne pełnione przez powieki sprawiają, że stale są one narażone na uszkodzenia i różne schorzenia.

Najczęściej występujące choroby powiek

Każdy element budowy powieki – z uwagi na swoje odmienne funkcje i strukturę – narażony jest na inne typy uszkodzeń i schorzeń. Do grupy chorób, które bezpośrednio dotyczą powiek należą:

– jęczmień

– zapalenie powiek

– gradówka

– niedrożność kanalików łzowych

– wywinięcie i podwinięcie powiek

– zapalenie powiek

Jęczmień

Chociaż jęczmień powieki oka stanowi najmniej groźne schorzenie tej części ciała, to należy do najczęściej spotykanych, sprawia ból i dyskomfort. Objawia się w postaci niewielkiego stanu zapalnego i punktowej opuchlizny na granicy powieki – czyli w okolicy linii rzęs. Jęczmień jest wynikiem zakażenia gruczołów brzeżnych powiek przez bakterie bytujące na skórze – przede wszystkim gronkowce (Staphylococcus spp.) i paciorkowce (Streptococcus spp.). Stan zapalny rozwija się szybko i już po trzech/czterech dniach utrudnia mruganie, z czasem może doprowadzić do ropnego zapalenia większej części powieki lub spojówki. 

Zobacz też: Zwartość cynku w produktach spożywczych

Niewielki jęczmień można leczyć w warunkach domowych poprzez ciepłe okłady na zamknięte powieki z herbaty. Liście herbaty zawierają liczne substancje o właściwościach antybakteryjnych i przeciwzapalnych. Dobrym wyborem są również okłady z ziół: rumianek, nagietek, świetlik. W celu zapobiegania rozwojowi stanu zapalnego spojówki zalecane są częste przemywanie oka klasycznymi kroplami lub zwykłą solą fizjologiczną. 

Gradówka

Źle zaleczony lub nieleczony i rozwijający się jęczmień może przekształcić się w gradówkę, która objawia się w postaci zgrubienia na krawędzi powiek. Gradówka jest przewlekłym stanem zapalnym gruczołów wywołanym przez te same bakterie co jęczmień. Gradówka jest dużo bardziej bolesna niż jęczmień i znacznie częściej przekształca się w zapalenia ropne i zapalenia innych części oka. Ponadto gradówka częściej występuje u osób cierpiących na trądzik; prawdopodobnie wynika to z przeniesienia bakterii ze zmian trądzikowych do oka przy myciu twarzy, a nawet zakładaniu obcisłych ubrań, które mocno ocierają się o skórę. Również spędzanie większej części dnia przed komputerem zwiększa ryzyko wystąpienia gradówki na skutek częstego przecierania oczu i wprowadzaniu do nich bakterii bytujących na skórze twarzy i palcach. 

Niedrożność kanalików łzowych

Łzy zbierające się w oku odprowadzane są z niego przez system kanalików do jamy nosowej – dlatego w przypadku płaczu doskwiera nam lejący się katar. W przypadku zablokowania tego systemu – a ma to miejsce często u dzieci i niemowląt – łzy stale gromadzą się na powierzchni oka. Problem ten należy konsultować z lekarzem, ponieważ zalegające na powierzchni oka łzy często stanowią środowisko rozwoju bakterii. Zaniedbania w tym wypadku mogą skutkować niebezpiecznymi zapaleniami ropnymi spojówki, które utrudniają lub nawet uniemożliwiają widzenie na skutek sklejenia powiek. Objawy niedrożności kanalików łzowych zauważalne są niestety na późnych etapach, gdy już w oku gromadzi się ropna wydzielina. W takim przypadku leczenie polega na podawaniu antybiotyku w formie kropli.

Wywinięcie i podwinięcie powieki

Prawidłowa lokalizacja powiek warunkowana jest poprzez system mięśni i włókien tkanki łącznej. Z wiekiem dochodzi do osłabienia komórek mięśniowych, zwiększania długości mięśni, zmniejszenia ich napięcia i zwiększenia kruchości włókien kolagenowych. U osób starszych skutkuje to zmniejszoną siłą przylegania powieki do oka i zwiększa ryzyko jej przemieszczenia. Nieprawidłowa lokalizacja powieki na oku znacznie zwiększa ryzyko infekcji oczu i dostania się do nich ciał obcych. Niestety, w większości przypadków leczenie jest tylko objawowe i polega na zwiększonym dbaniu o czystość oka. Osoby starsze powinny unikać przecierania oczu dłonią, codziennie stosować krople nawilżające i przemywające przestrzeń pod przemieszczoną powieką. 

Zapalenie powiek

Jednym z najczęstszych problemów dotyczących powiek jest zapalenie brzegów powiek (blepharitis). Pacjenci zazwyczaj odczuwają swędzenie, pieczenie, łagodne uczucie ciała obcego, łzawienie i tworzenie się skorupy wokół oczu po przebudzeniu. W badaniu przedmiotowym brzegi powiek są rumieniowe, zgrubiałe, ze skorupami i resztkami w obrębie rzęs. Może być obecny zastrzyk spojówkowy lub łagodna wydzielina śluzowa. Zapalenie brzegów powiek występuje w przypadku przewlekłego bakteryjnego zakażenia powiek, zaburzeń czynności gruczołów łojotokowych, łojotoku i trądziku różowatego obejmującego oko, zwanego trądzikiem różowatym ocznym. Za rozpoznaniem trądziku różowatego przemawia obecność rozszerzonych, teleangiektatycznych naczyń krwionośnych na brzegach powiek, policzkach, nosie i brodzie.

Leczenie zapalenia brzegów powiek polega początkowo na stosowaniu ciepłych okładów, peelingów powiek i nakładaniu maści z antybiotykiem. Ciepłe okłady należy stosować przez 15 minut dwa razy dziennie. Działanie to powoduje rozluźnienie drażniących skorupek na rzęsach oraz rozpuszczenie ropy produkowanej przez gruczoły rzęskowe, która może zatkać ujścia gruczołów. Po usunięciu ciepłego okładu powieki należy wyszorować. Szampon dla dzieci zmieszany z wodą daje roztwór mydła. Przy zamkniętych powiekach, okolice brzegów powiek powinny być delikatnie szorowane tym roztworem przy użyciu aplikatora z końcówką bawełnianą, ściereczki lub palca. Następnie na brzegi powiek należy nałożyć erytromycynę lub inną maść z antybiotykiem. Maść należy stosować tylko przed snem, ponieważ może ona tymczasowo zamazywać widzenie. W przypadku wyraźnego zakażenia można również stosować antybiotykowe krople do oczu.

Jeżeli stan nie reaguje na leczenie, należy pobrać posiew z powiek, aby wykluczyć możliwość występowania opornych organizmów. W takich przypadkach lub u pacjentów z rozpoznaniem trądziku różowatego oczu można zastosować antybiotyki doustne. W ciężkich przypadkach zapalenie brzegów powiek może prowadzić do powstania nacieków lub owrzodzeń rogówki. Rzadko rak łojotokowy może przebiegać pod postacią jednostronnego lub obustronnego nie dającego się opanować zapalenia brzegów powiek.

Warto przeczytać:

[pt_view id=”d3a8105ktx”]

[pt_view id=”9168c7fawo”]

[pt_view id=”73cf2af9lj”]

[pt_view id=”7d77209sou”]