Czym jest homocysteina? Rola, znaczenie i poziom homocysteiny

Homocysteina stanowi jedną z niezbędnych substancji chemicznych. Jest ona substratem do wytworzenia wielu innych aminokwasów, które wchodzą w skład tkanek i enzymów. W stanie zdrowia organizmu homocysteina jest szybko metabolizowana do innych substancji – jej wysoki poziom działa toksycznie dla organizmu. Problem pojawia się w stanach chorobowych i gdy cierpimy na przewlekłe niedobory witamin z grupy B. W stanie tym homocysteina nie ulega dalszym przemianom i gromadzi się we krwi. 

Czym grozi wysoki poziom homocysteiny?

Nadmiar homocysteiny we krwi prowadzi do wielu powikłań metabolicznych, wśród których możemy znaleźć liczne choroby typowo cywilizacyjne – cukrzycę i nadciśnienie. Rozregulowanie metabolizmu całego organizmu skutkuje podobnym efektem w najważniejszych narządach. Dosyć szybko upośledzeniu ulegają funkcje wątroby – narządu odpowiadającego za ochronę całego organizmu przed toksynami. Innym schorzeniem, które jest bezpośrednim skutkiem nadmiaru homocysteiny jest miażdżyca naczyń krwionośnych. Jest ona chorobą prowadząca do całego szeregu innych zaburzeń.

Homocysteina i nadwaga

Nadwaga jest kolejnym schorzeniem cywilizacyjnym, które ma ścisły związek z poziomem homocysteiny we krwi, jednak nie stanowi ona jednej konkretnej choroby – jest wynikiem wielu zaburzeń metabolicznych na skalę całego organizmu. Nadmierny wzrost masy tkanki tłuszczowej nie zawsze jest bezpośrednim wynikiem nadwyżki kalorycznej. W wielu przypadkach nadwaga wiąże się z przewlekłym stanem zapalnym, upośledzeniem funkcjonowania naczyń krwionośnych i cukrzycą typu 2. Ponadto często niemożliwym jest ustalenie, która z tych chorób jest przyczyną, a która skutkiem nadwagi. 

Przyczyny wysokiego poziomu homocysteiny w organizmie

Wśród przyczyn wysokiego poziomu homocysteiny możemy wyróżnić choroby metaboliczne dziedziczone genetycznie. Są one efektem mutacji enzymu odpowiedzialnego za metabolizm homocysteiny. W większości przypadków jednak nadmiar homocysteiny jest wynikiem niedoboru witamin z grupy B (przede wszystkim witamin B6, B9 i B12), które uczestniczą w procesach przemiany homocysteiny. 

Jaki jest prawidłowy poziom homocysteiny we krwi?

Analiza poziomu homocysteiny nie należy do standardowych zaleceń lekarskich, nie robimy jej także przy okresowym przeglądzie. Z tego powodu osoby cierpiące na jej nadmiar przez długi okres żyją w górnych granicach zalecanych wartości, a badania laboratoryjne przeprowadzają dopiero po znacznym przekroczeniu bezpiecznego progu. 

Zobacz też: Jak dieta wpływa na poziom hormonów

Dla większości ludzi bezpieczny zakres stężenia homocysteiny we krwi wynosi od 5 do 14 µmol/l. Niektóre osoby już w górnych granicach tego zakresu dostrzegają u siebie pogorszenie stanu zdrowia. Zależy to przede wszystkim od stanu zdrowia wątroby. Nadużywanie alkoholu i nieprawidłowa dieta znacznie obniżają próg, powyżej którego homocysteina zaczyna być toksyczna dla naszego organizmu.

Dieta obniżająca poziom homocysteiny

Podobnie jak wielu innym chorobom metabolicznym – nadmiarowi homocysteiny też możemy zapobiegać poprzez prawidłową dietę (lub chociaż obniżyć jej toksyczność). Dieta nie stanowi pełnoprawnej metody leczenia, jednak znacznie usprawnia jego przebieg. Poniżej kilka najbardziej kluczowych zasad diety obniżającej poziom homocysteiny:

– Nadmierne spożywanie mięsa zwierzęcego jest jednym z czynników, które najbardziej wpływają na wysoki poziom homocysteiny. Ograniczenie ilości mięsa w diecie może nie tylko zmniejszyć poziom homocysteiny, ale w niektórych przypadkach zapobiec dalszemu wzrostowi jej stężenia. 

– Antyoksydanty w diecie zmniejszają intensywność uszkadzania naczyń krwionośnych. Do najważniejszych należą witamina C, E i cynk, który wchodzi w skład enzymów usuwających reaktywne formy tlenu. Niwelowanie oksydacyjnych uszkodzeń naczyń znacznie zmniejsza postęp miażdżycy i zapobiega stanom zapalnym naczyń, które są szczególnie niebezpieczne w przypadku tętnic odżywiających serce i mózg.

– Żywność nieprzetworzona zawiera dużo więcej składników zmniejszających poziom homocysteiny – przede wszystkim witamin – niż produkty przetworzone. 

– Produkty bogate w błonnik wspomagają odżywianie jelita, które kontaktuje się z kluczowymi elementami układu odpornościowego. Ten z kolei reguluje stany zapalne w całym organizmie. Dbanie o właściwy stan zdrowia jelita zapobiega powstawaniu zmian zapalnych w tkankach i naczyniach znacznie od niego oddalonego. Ponadto zmniejsza to ryzyko wystąpienia chorób autoimmunologicznych.

– Nadużywanie alkoholu ma negatywny wpływ na cały organizm – nie tylko na efekt podwyższonego stężenia homocysteiny. Ograniczanie spożycia alkoholu odciąży wątrobę i zmniejszy zatrucie wielu narządów. 

– Jedzenie jajek bogatych w cholinę wspomoże funkcjonowanie komórki wątroby. O tym, dlaczego warto jeść jajka, piszemy w osobny artykule. 

Bibliografia:
https://www.ahajournals.org/doi/full/10.1161/01.cir.0000165142.37711.e7
https://www.medicinenet.com/homocysteine/article.htm