Probiotyki, prebiotyki, synbiotyki i postbiotyki

Probiotyki i zdrowie układu pokarmowego to nie tylko modny, gorący temat w branży zdrowego odżywiania. Dzięki lepszemu zrozumieniu naszego mikrobiomu, możemy lepiej zrozumieć jaką rolę odgrywają w utrzymaniu zdrowia i dobrego samopoczucie.

Ponieważ coraz więcej osób uznaje mikrobiom za istotny składnik naszego zdrowia, coraz więcej osób zwraca na niego uwagę. Ma zarówno pozytywne, jak i negatywne konsekwencje. Z jednej strony, obserwujemy więcej badań klinicznych i naukowych badających rolę mikrobiomu, dzięki czemu lepiej rozumiemy, jaką rolę pełni on w naszym organizmie. Z drugiej strony widzimy, że coraz więcej produktów zalewa rynek, mając nadzieję na wykorzystanie dobrej passy. Łatwo jest się zgubić w tym hałasie i bałaganie.

Różnica między probiotykami, prebiotykami, synbiotykami i postbiotykami

Dla prawidłowego funkcjonowania organizmu niezbędny jest stan równowagi fizjologicznej, czyli mówiąc bardzo obrazowo taki stan, w którym wszystko jest na odpowiednim poziomie m. in. hormony, płyny ustrojowe, pH, ale nie możemy zapomnieć o jeszcze jednym, istotnym elemencie – florze bakteryjnej.

Zobacz też: Alergia na orzechy

Flora bakteryjna, czyli dobre i pożyteczne bakterie występują naturalnie w organizmie każdego człowieka. Jednak może dojść do sytuacji, kiedy będziemy mieć za mało tych mikroorganizmów, np. po zakończonej antybiotykoterapii. Aby nie dopuścić do nieprzyjemnych powikłań, możemy uzupełnić te braki preparatami z aptecznej półki, ale nie tylko. Do wyboru mamy probiotyki, prebiotyki, synbiotyki i postbiotyki. Czym się różnią?

Czym są probiotyki?

Probiotyk (gr. pro bios = dla życia) to preparat, który wykazuje korzystne działanie zdrowotne, w którego skład wchodzą żywe organizmy. Przede wszystkim są to bakterie produkujące kwas mlekowy Lactobacillus, Bifidobacterium oraz drożdżaki Saccharomyces boulardii. Dobry preparat probiotyczny to taki, który został przebadany, a mikroorganizmy w nim zawarte pochodzą z naturalnej, zdrowej mikroflory jelita grubego człowieka. Ponadto bakterie podane w postaci suplementu powinny charakteryzować się odpowiednimi cechami: muszą być odporne na działanie soku żołądkowego, żółci, bakteriocyny oraz zdolne do zasiedlania określonych miejsc w organizmie. Probiotyki będą zatem zwiększały liczebność kolonii dobrych bakterii (w przypadku ich niedoborów) lub będą przywracały równowagę między szczepami (zmniejszając liczebność mikroorganizmów chorobotwórczych). Warto pamiętać, że probiotykami mogą być także niektóre artykuły spożywcze, a mowa tutaj o kefirze, kwaśnym mleku, jogurtach, kiszonkach (np. kiszone ogórki czy kapusta).

Czym są prebiotyki?

Prebiotyki to preparaty, czy też substancje, które nie są mikroorganizmami, a jedynie składnikami pokarmowymi, którymi żywią się bakterie. Prebiotyki nie są w żaden sposób trawione ani w żołądku, ani w jelicie cienkim. Dopiero po dotarciu do jelita grubego, czyli miejsca bytowania dobrych bakterii ulegają fermentacji. Dzięki temu flora bakteryjna zostaje odżywiona, szybciej się namnaża. Prebiotyki to przede wszystkim oligosacharydy i polisacharydy, które zalecane są po przebytej antybiotykoterapii, problemach trawiennych czy w momencie, kiedy nasza dieta jest raczej monotonna i uboga. Do wyboru mamy gotowe preparaty lub prebiotyki występujące naturalnie w pożywieniu (np. natka pietruszki, mąka pszenna, cebula, szparagi).

Czym są synbiotyki?

Synbiotyk to połączenie probiotyku + prebiotyku. Dzięki niemu dostarczamy do organizmu pożyteczne bakterie oraz pożywkę, dzięki której ich namnażanie będzie przebiegało efektywniej. Dzięki takiej fuzji, preparaty synbiotyczne mogą okazać się najbardziej efektywne, jeżeli chodzi o szybkość odbudowy flory bakteryjnej. Idea synbiotyków polega na tym, że prebiotyki pomagają probiotykom przetrwać w jelitach. To może pomóc w zrównoważeniu bakterii jelitowych, co jest uważane za korzystne dla zdrowia jelit, metabolizmu i układu odpornościowego.

Uważa się, że synbiotyki pomagają organizmowi na kilka sposobów:

Zapalne choroby jelit (IBD)

Naukowcy uważają, że synbiotyki mogą zmniejszyć stan zapalny jelit i pomóc złagodzić objawy u osób z IBD.

Biegunka podróżnych

Dostajesz ją, gdy jesz lub pijesz zanieczyszczoną żywność i wodę, zwykle gdy odwiedzasz miejsce z innymi praktykami sanitarnymi. Powoduje ona skurcze i biegunkę. Synbiotyki mogą pomóc w jej zapobieganiu.

Nietolerancja laktozy

Osoby z tym schorzeniem mają objawy takie jak wzdęcia, biegunka, ból brzucha i gaz po zjedzeniu lub wypiciu produktów mlecznych. Dzieje się tak, ponieważ nie mogą one prawidłowo strawić cukru znajdującego się w mleku, zwanego laktozą. Badania wykazały, że synbiotyki mogą zmniejszyć te objawy.

Funkcja immunologiczna

Połączenie prebiotyków i probiotyków może przynieść korzyści Twojemu układowi odpornościowemu. Potrzebujemy więcej badań na ten temat, ale badania wykazały, że synbiotyki poprawiły funkcje odpornościowe szczurów.

Otyłość i hiperglikemia

W jednym z badań osoby z otyłością, które jadły makaron synbiotyczny raz dziennie przez 12 tygodni, miały mniej oznak stanu zapalnego i lepszy poziom cholesterolu. A uczestnicy badania z wysokim poziomem cukru we krwi mieli niższy poziom hormonu związanego z opornością na insulinę, cukrzycą typu 2 i otyłością.

Ograniczenia synbiotyków

Chociaż badania laboratoryjne wskazują, że synbiotyki oferują wiele korzyści, potrzebujemy znacznie więcej badań nad tym, jak faktycznie wpływają one na ludzki organizm.

Naukowcy stoją również przed pewnymi wyzwaniami związanymi z dostarczeniem ich konsumentom. Muszą wymyślić, jak utrzymać aktywność probiotyków, gdy znajdują się one na półce sklepowej. Muszą również znaleźć sposób na zapewnienie, że produkty faktycznie zawierają wystarczającą ilość żywych probiotyków, aby były pomocne.

Ponieważ produkty symbiotyczne są uważane za suplementy diety, nie są one ściśle regulowane przez FDA. Mogą więc nie być testowane pod kątem bezpieczeństwa i skuteczności. Przed wypróbowaniem nowego suplementu zawsze należy skonsultować się z lekarzem.

Czym są postbiotyki?

Postbiotyki to związki bioaktywne wytwarzane, gdy zdrowe bakterie probiotyczne w mikroflorze jelit żywią się różnymi rodzajami prebiotycznego pożywienia w okrężnicy, takimi jak błonnik. Chociaż te związki bioaktywne są uważane za produkty odpadowe bakterii probiotycznych, oferują one różne korzyści zdrowotne dla twojego organizmu. Dzieje się tak, ponieważ wiele korzyści zdrowotnych związanych z prebiotykami i probiotykami w rzeczywistości pochodzi z produkcji postbiotyków.

Istnieją różne rodzaje postbiotyków:

• krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe
• lipopolisacharydy
• egzopolisacharydy
• enzymy
• fragmenty ściany komórkowej
• lizaty bakteryjne (mieszanina wykonana ze składników bakteryjnych)
• supernatanty bezkomórkowe (mieszanina związków produkowanych przez bakterie i drożdże)
• różne inne metabolity, takie jak witaminy i aminokwasy

Suplementy postbiotyczne nie są jeszcze tak szeroko dostępne, ponieważ są stosunkowo nowe w porównaniu z prebiotykami i probiotykami.

Można je jednak kupić w niektórych sklepach ze zdrową żywnością i online. Alternatywnie, możesz zwiększyć liczbę postbiotyków w swoim organizmie poprzez spożywanie większej ilości pokarmów prebiotycznych i probiotyków, ponieważ postbiotyki są ich produktami końcowymi.

Dbajmy o zdrowie jelit nie tylko od choroby do choroby. Przykładajmy uwagę do tego co i jak jemy, uzupełniajmy braki we florze bakteryjnej, a organizm odpłaci nam nie tylko dobrym trawieniem i barkiem wzdęć, ale także zmniejszeniem zapadalności na alergie.

Bibliografia:
Żółkiewicz J, Marzec A, Ruszczyński M, Feleszko W. Postbiotics-A Step Beyond Pre- and Probiotics. Nutrients. 2020 Jul 23;12(8):2189. doi: 10.3390/nu12082189. PMID: 32717965; PMCID: PMC7468815.
Journal of Probiotics & Health: “Synbiotics: Health benefits and dairy products.”Journal of Food Science and Technology: “Probiotics, prebiotics and synbiotics- a review.”Frontiers in Microbiology: “Role of Probiotic Bacilli in Developing Synbiotic Food: Challenges and Opportunities.”