Przewlekła i nawracająca angina u dorosłych

Zapalenie migdałków to stan zapalny węzłów chłonnych umiejscowionych w tylnej części gardła. Stan ten zazwyczaj jest spowodowany infekcjami wirusowymi, jednak w cięższych przypadkach wywołanych zakażeniami bakteryjnymi z grupy paciorkowców nazywany jest anginą. Podstawowe objawy anginy obejmują silny obrzęk utrudniający przełykanie i mówienie, ból i ropne nacieki ściany gardła. Jak większość obszernych stanów zapalnych angina wiąże się również z ogólnym osłabieniem organizmu i gorączką.

Rodzaje anginy

Angina zazwyczaj wywołana jest infekcją bakteryjną przez Paracoccus pyogenes. Do zakażenia dochodzi w przypadku kontaktu z osobą chorą lub będąca bezobjawowym nosicielem. Choroba ta jest częsta wśród dorosłych i osób w wieku dojrzewania, jednak bardzo rzadko dotyka dzieci poniżej 2 lat. Dzieci te nie mają częstego kontaktu z osobami innymi niż rodzice.

Zobacz też: Cynk dla dzieci – na co zwrócić uwagę?

Anginę możemy podzielić na trzy typy, które zależą od częstości występowania tej choroby.

Angina ostra

Ostre zapalenie migdałków jest infekcją migdałków spowodowaną przez jeden z kilku możliwych rodzajów bakterii lub wirusów. Objawy ostrego zapalenia migdałków mogą pojawić się nagle lub stopniowo, z bólem gardła, któremu zwykle towarzyszy gorączka. Inne oznaki i objawy ostrego zapalenia migdałków obejmują:

• Trudności w przełykaniu śliny
• Ślinienie się
• Ból ucha przy przełykaniu
• Nieświeży oddech
• Powierzchnia migdałków może być jasnoczerwona lub mieć szarobiałą powłokę (wysięk).
• Węzły chłonne na szyi mogą być obrzęknięte.
• Gorączka

Angina jest szczególnym rodzajem infekcji wywołanej przez bakterie Streptococcus. Angina może powodować wtórne uszkodzenie zastawek serca (gorączka reumatyczna) i nerek (kłębuszkowe zapalenie nerek). Może również prowadzić do wysypki skórnej (np. szkarlatyna), zapalenia zatok, zapalenia płuc i zapalenia ucha.

Wirus Epsteina-Barr wywołuje ostrą mononukleozę i może prowadzić do bardzo ciężkiej infekcji gardła charakteryzującej się szybkim powiększeniem migdałków, migdałków i węzłów chłonnych szyi. Powoduje również skrajne złe samopoczucie i zmęczenie. Ból gardła i obrzęk gruczołów może trwać od tygodnia do miesiąca i nie reaguje na zwykle przepisywane antybiotyki.

Angina przewlekła

Przewlekłe stany zapalne wywołane infekcją P. pyogenes występują najczęściej u dorosłych i nastolatków. U osób cierpiących na ten typ schorzenia występuje kilka, niestety niespecyficznych objawów:

– ostry ból gardła, którego nasilenie zmienia się w ciągu doby
– powiększone migdałki
– ropne nacieki na tylnej i bocznej ścianie gardła, oraz wynikający z tego nieświeży oddech
– przekrwienie błony śluzowej („czerwone gardło”)
– powiększone i bolesne węzły chłonne szyi

Zobacz też: Różnica pomiędzy witaminą A i β-karotenem

Infekcje bakteryjne zarówno w przypadku anginy ostrej jak i przewlekłej i nawracającej mogą charakteryzować się opornością na niektóre antybiotyki. To właśnie ta cecha jest przyczyną przeciągającego się leczenia choroby. 

Jak diagnozowana jest angina?

Lekarze stawiają diagnozę zapalenia migdałków podniebiennych i migdałków gardłowych na podstawie wywiadu i badania fizykalnego.

Jeśli objawy sugerują anginę, lekarz może zlecić posiew z gardła lub szybki test paciorkowcowy, który pracownicy medyczni wykonują poprzez pobranie wymazu z tylnej ściany gardła i sprawdzenie obecności bakterii Streptococcus. Badanie to może być wykonane w gabinecie lekarskim. Jeśli lekarz podejrzewa, że przyczyną anginy jest wirus Epsteina-Barr, który może powodować mononukleozę, może zostać wykonane badanie krwi na obecność mononukleozy.

W przypadku anginy występują co najmniej trzy z następujących oznak lub objawów:

• Gorączka
• Białe lub żółte plamki lub nalot na gardle i/lub migdałkach (wysięk migdałkowy)
• Czerwone plamy na dachu jamy ustnej (górna paleta)
• Opuchnięte lub tkliwe węzły chłonne na szyi
• Brak kaszlu lub kichania

Czy zapalenie migdałków jest zaraźliwe?

Zapalenie migdałków może, ale nie musi być zaraźliwe, w zależności od przyczyny. Jeśli przyczyna jest wirusowa, zazwyczaj jest zaraźliwa, ale zależy to od tego, czy dana osoba była już wcześniej narażona na kontakt z tym konkretnym wirusem. Mononukleoza, wirusowa przyczyna bólu gardła, jest zaraźliwa przy pierwszym kontakcie z wirusem, zazwyczaj w dzieciństwie lub w okresie dojrzewania.

Czy angina jest zaraźliwa?

Angina jest bardzo zaraźliwa. Angina jest zaraźliwa z racji tego, że to choroba zakaźna. Przebywanie w otoczeniu z chorymi zwiększa ryzyko zakażenia, które ogólnie przyjmuje się na poziomie 60%. i następuje drogą kropelkową lub przez kontakt bezpośredni.

Jeśli zapalenie migdałków i powiększone migdałki są przewlekłe lub spowodowane przez przewlekłe schorzenia, takie jak zapalenie zatok, katar sienny lub przewlekły nieżyt nosa, prawdopodobnie nie jest zaraźliwe.

Leczenie przewlekłej anginy

Standardowa metoda leczenia ostrej i przewlekłej anginy polega na antybiotykoterapii, jednak w przypadku infekcji szczepami opornymi ten sposób zwalczenia zakażenia nie będzie skuteczny. Wyselekcjonowanie nieskuteczną lub niewłaściwie przeprowadzoną antybiotykoterapią szczepów bakterii, które są niewrażliwe na antybiotyk umożliwia utrzymanie objawów chorobowych nawet po zwiększeniu dawki leku. Leczenie objawowe polega na przyjmowaniu standardowych leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych na bazie ibuprofenu i/lub paracetamolu. Kluczowe jest również dbanie o właściwe nawodnienie i dietę, ponieważ angina – podobnie jak każda choroba zakaźna – znacząco osłabia cały organizm. Spożywane produkty nie mogą być twarde i serwowane w dużych kęsach – utrudnia to przełykanie przez i tak już znacznie zwężone opuchlizną gardło. 

Komplikacje przewlekłej anginy

Niedoleczona i przewlekła angina może skutkować znacznym upośledzeniem funkcjonowania układu oddechowego – również jego głębiej ulokowanych elementów. Bakterie przedostające się wraz ze śluzem do płuc mogą wywoływać zapalenia oskrzeli i płuc. W obrębie tkanki łącznej migdałków również mogą się rozwijać coraz cięższe do zagojenia stany zapalne powodowane wciąż przez tę samą bakterię, która wywołała anginę. Ostatecznie prowadzi to do powstania ropienia okołomigdałkowego, którego usunięcie może być związane z zabiegiem chirurgicznym.

Kiedy konieczna jest operacja w przypadku anginy?

Tonsillektomia i adenoidektomia są wskazane u osób z powtarzającymi się lub uporczywymi infekcjami, szczególnie jeśli przeszkadzają one w codziennych czynnościach. Amerykańska Akademia Otolaryngologii definiuje powtarzające się infekcje u dzieci jako siedem epizodów w ciągu jednego roku, lub pięć epizodów w ciągu każdego z dwóch lat, lub trzy epizody w ciągu każdego z trzech lat.

Tonsillektomia i adenoidektomia są również uzasadnione w sytuacjach, gdy dochodzi do powiększenia migdałków i migdałków do tego stopnia, że powoduje to poważne problemy ze snem (chrapanie i wstrzymywanie oddechu), bezdech senny, nieprawidłowości zębowe i trudności w połykaniu. Powiększenie migdałków może powodować niedrożność nosa, nawracające infekcje ucha lub zapalenie zatok. Jeśli te dolegliwości są oporne na leczenie farmakologiczne, wskazane jest leczenie chirurgiczne.

Zobacz też: Angina w ciąży: diagnoza i leczenie

Znaczący epizod zapalenia migdałków jest definiowany przez jedno lub więcej z następujących kryteriów: temperatura wyższa niż 38,3 C, powiększone lub tkliwe węzły chłonne szyi; ropna wydzielina pokrywająca migdałki; lub dodatni wynik testu na obecność paciorkowca.

U dorosłych, ciężkość, częstotliwość i trudności związane z powtarzającymi się infekcjami są uważane za ważniejsze niż ich liczba. Przewlekłe infekcje charakteryzujące się nieświeżym oddechem i/lub kamicą migdałków powodującą znaczną niepełnosprawność są również wskazaniem do tonsillektomii.

Tonsillektomia i adenoidektomia są zdecydowanie rozważane u tych pacjentów, którzy cierpią lub mogą cierpieć z powodu poważnych powikłań infekcji. Należą do nich: ropień okołonerkowy, powikłania paciorkowcowe w wywiadzie (choroba reumatyczna serca, kłębuszkowe zapalenie nerek), ropień szyi. Podejrzenie nowotworu złośliwego lub guza jest zdecydowanym powodem do operacji.

Należy podkreślić, że wszystkie decyzje za lub przeciw usunięciu migdałków podczas anginy są od indywidualnej sytuacji pacjenta. Dodatkowe czynniki, takie jak tolerancja antybiotyków, współistniejące problemy medyczne, osiągnięcia/ postępy w nauce oraz preferencje rodziny są również ważnymi czynnikami w procesie decyzyjnym.

Naturalne domowe sposoby na złagodzenie bólu i stanu zapalnego podczas anginy

Naturalne domowe sposoby na złagodzenie bólu gardła i stanu zapalnego podczas anginy obejmują przede wszystkim nawilżanie gardła i wspieranie odporności.

Ciepłe napary z rumianku, szałwii czy tymianku działają przeciwzapalnie i łagodzą podrażnienia, a płukanki z solą lub wodą z sodą oczyszczoną pomagają zmniejszyć obrzęk i eliminować bakterie.

Miód, zwłaszcza w połączeniu z ciepłą wodą i cytryną, działa kojąco na błonę śluzową gardła, a czosnek i imbir wspierają odporność i mają działanie antybakteryjne. Warto także dbać o odpowiednie nawodnienie, pić ciepłe napoje i unikać drażniących produktów, takich jak ostre przyprawy czy kwaśne soki.

Choć regularna aktywność fizyczna, odpowiedni sen i redukcja stresu mają ogromne znaczenie, to dieta odgrywa fundamentalną rolę we wzmacnianiu organizmu i utrzymaniu silnego układu odpornościowego.

Odpoczynek i nawilżanie powietrza w pomieszczeniu również pomagają w regeneracji organizmu i szybszym powrocie do zdrowia. Jeśli jednak objawy nie ustępują lub nasilają się, konieczna może być konsultacja z lekarzem.

Bibliografia:
American Academy of Otolaryngology – Head and Neck Surgery. „Tonsils and Adenoids.” <http://www.entnet.org/content/tonsils-and-adenoids>.
American Academy of Otolaryngology-Head and Neck Surgery. „Tonsillitis.” February 2019. <http://www.entnet.org/content/tonsillitis>.
Drutz, J. „Sore throat in children and adolescents: Symptomatic treatment.” UpToDate. March 2019. <http://www.uptodate.com/contents/sore-throat-in-children-and-adolescents-symptomatic-treatment>.
Paradise, J.L., and Ellen R. Wald. „Tonsillectomy and/or adenoidectomy in children: Indications and contraindications.” UpToDate. March 2019. <http://www.uptodate.com/contents/tonsillectomy-and-or-adenoidectomy-in-children-indications-and-contraindications>.