Topinambur – właściwości zdrowotne słonecznika bulwiastego

Topinambur, znany również jako słonecznik bulwiasty, to roślina pochodząca z Ameryki Północnej, która zyskuje coraz większą popularność w Europie, w tym także w Polsce. Choć wyglądem przypomina nieco ziemniaka, jego właściwości odżywcze i zdrowotne są znacznie bardziej imponujące. Topinambur jest bogaty w inulinę, błonnik, witaminy i minerały, co czyni go doskonałym dodatkiem do zdrowej diety.

Roślina ta spokrewniona jest ze słonecznikiem zwyczajnym, a w nasze szerokości geograficzne trafiła z Ameryki Północnej. Jak sama nazwa wskazuje ten gatunek słonecznika wytwarza podziemne bulwy o długości do 10 cm oraz szerokości około 5 cm pełniące funkcje zapasowe.

Roślina uprawiana jest ze względu na jadalne bulwy o ciekawych walorach smakowych i odżywczych. Bulwy tego słonecznika charakteryzują się stosunkowo słodkim i delikatnym smakiem, zawierają witaminy A, C, E, kwas foliowy oraz minerały: wapń, magnez, żelazo, potas i cynk. Bulwy spożywać można po ugotowaniu i stanowić mogą zarówno ciekawy dodatek sałatkowy, jak i substytut ziemniaków w czasie obiadu (topinambur zawiera mniejszą ilość skrobi w porównaniu do swojego dalekiego kuzyna – ziemniaka). Jadalne są także na surowo, choć u osób o wrażliwym układzie pokarmowym powodować mogą wzdęcia i uczucie pełności po spożytym posiłku.

W tym artykule przyjrzymy się bliżej topinamburowi, jego składnikom odżywczym oraz właściwościom zdrowotnym. Omówimy również, jak można go wykorzystać w kuchni oraz jakie mogą być przeciwwskazania do jego spożycia. Dzięki temu dowiesz się, dlaczego warto włączyć topinambur do swojego codziennego menu i jak najlepiej go przygotować, aby cieszyć się jego korzyściami zdrowotnymi.

Składniki odżywcze topinamburu

Węglowodany

Topinambur zawiera głównie węglowodany, w tym inulinę, która jest rodzajem fruktooligosacharydu, czyli rozpuszczalnego błonnika pokarmowego. Inulina jest związkiem, który ma pozytywny wpływ na mikrobiotę jelitową.

Błonnik

Poza inuliną, topinambur dostarcza również innych rodzajów błonnika, który wspomaga trawienie i reguluje poziom glukozy we krwi.

Minerały

Topinambur jest źródłem różnych minerałów, w tym potasu, żelaza, magnezu i fosforu. Potas jest istotny dla regulacji ciśnienia krwi, a żelazo wspiera transport tlenu przez krew.

Witaminy

Zawiera witaminy z grupy B, takie jak B1 (tiamina), B2 (ryboflawina) oraz B3 (niacyna), które są istotne dla metabolizmu energetycznego organizmu.

Zobacz też: Czy cukrzyk może jeść ryż biały?

Przeciwutleniacze

Topinambur jest źródłem przeciwutleniaczy, takich jak witamina C i E, które pomagają w ochronie komórek przed uszkodzeniami oksydacyjnymi.

Mało kalorii

Jest stosunkowo niskokaloryczny, co czyni go dobrą opcją dla osób dbających o utrzymanie odpowiedniej masy ciała.

Probiotyki

Dzięki zawartości inuliny topinambur może wspierać wzrost korzystnych bakterii w jelitach, co ma korzystny wpływ na zdrowie jelit i ogólną odporność.

Właściwości zdrowotne topinamburu

Regulacja poziomu cukru we krwi

Inulina, główny składnik węglowodanowy topinamburu, pomaga w stabilizacji poziomu glukozy we krwi. Działa to poprzez spowolnienie wchłaniania glukozy z przewodu pokarmowego, co jest szczególnie korzystne dla osób z cukrzycą typu 2.

Poprawa zdrowia jelit

Inulina działa jako prebiotyk, wspierając wzrost korzystnych bakterii w jelitach. To może prowadzić do lepszej równowagi mikroflory jelitowej, poprawiając trawienie, wchłanianie składników odżywczych oraz wzmacniając odporność.

Wsparcie dla zdrowia serca

Potas obecny w topinamburze pomaga w regulacji ciśnienia krwi poprzez kontrolę równowagi sodowo-potasowej. Regularne spożywanie topinamburu może zatem wspierać zdrowie serca i obniżać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.

Redukcja ryzyka chorób metabolicznych

Dzięki swojej zdolności do regulacji poziomu glukozy we krwi oraz korzystnemu wpływowi na metabolizm lipidów, topinambur może pomóc w redukcji ryzyka wystąpienia otyłości, insulinooporności i innych chorób metabolicznych.

Wspomaganie procesu trawienia: Błonnik obecny w topinamburze wspiera zdrowe trawienie poprzez zwiększenie objętości stolca i ułatwienie jego przesuwania się przez jelita.

Źródło witamin i minerałów

Topinambur dostarcza różnych witamin z grupy B (tiamina, ryboflawina, niacyna) oraz minerałów takich jak żelazo, magnez i fosfor, które są istotne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Potencjalne właściwości przeciwnowotworowe

Choć badania są nadal w toku, niektóre badania wskazują, że składniki zawarte w topinamburze, takie jak przeciwutleniacze, mogą pomóc w ochronie komórek przed uszkodzeniami oksydacyjnymi i zmniejszyć ryzyko rozwoju niektórych typów nowotworów.

Topinambur i inulina

Topinambur jest znany głównie ze względu na wysoką zawartość inuliny, która jest rodzajem fruktooligosacharydu (FOS). Inulina jest rozpuszczalnym błonnikiem pokarmowym, który jest prebiotykiem, czyli substancją, która wspiera wzrost i aktywność korzystnych bakterii w jelitach

Ze względu na wysoką zawartość inuliny topinambur znajduje zastosowanie w przypadku dolegliwości trawiennych, zalecany jest diabetykom i osobom odchudzającym się. Wykazano, że roślina ta zmniejsza stężenie cholesterolu LDL (określanego potocznie także jako „zły cholesterol), co może mieć znaczenie w profilaktyce miażdżycy naczyń krwionośnych.

Inulina to wielocukier zawierający łańcuch cząsteczek fruktozy oraz cząsteczkę glukozy. Występuje naturalnie jako materiał zapasowy w bulwach i kłączach niektórych roślin (za jedno z najcenniejszych źródeł tej substancji uważane są właśnie bulwy topinamburu). Inulina nie ulega trawieniu, będąc odporna na ludzkie enzymy trawienne. W związku z czym w niezmienionej formie trafia do jelita grubego, stając się pożywką dla jelitowej flory bakteryjnej i przyczyniając się do ochrony dolnych partii przewodu pokarmowego.

Zobacz też: Przewlekła i nawracająca angina u dorosłych

Wielocukier wspomaga dzięki temu trawienie, pobudza perystaltykę jelit, przeciwdziała zaparciom, a nawet wzmacnia układ odpornościowym (mało kto wie, ale w przewodzie pokarmowym, szczególnie w jelicie grubym znajduje się bardzo duża liczba komórek odpornościowych). Naukowcy sugerują, że korzystny wpływ tej substancji na pracę jelit pomaga także we wchłanianiu substancji mineralnych takich jak cynk i żelazo.

Błonnik zawarty w jadalnych bulwach zapewnia długotrwałe uczucie sytości, a wraz ze wspomnianą inuliną wspomaga usuwanie szkodliwych substancji chemicznych z organizmu. Wysoka zawartość potasu w surowcu pomaga ponadto regulować ciśnienie krwi, i wspomagać pracę całego układu krążenia.

Ze względu na niski indeks glikemiczny spożywanie topinamburu zaleca się osobom cierpiącym na cukrzycę i o podwyższonym poziomie cholesterolu. Szczególnie dużo korzyści ze spożywania tej rośliny zyskają również osoby po przebytym, długotrwałym leczeniu pacjenci z tendencją do częstych infekcji górnych dróg oddechowych, osoby z osłabioną odpornością czy skarżący się do zaburzenia pracy przewodu pokarmowego (np. zaparcia, uczucie ciężkości, wzdęcia) czy na problemy z układem krążenia.